ma 14 sep 2009, 10:02
Een jaar na de val van Lehman:
De belangrijke beleggingslessen
AMSTERDAM - De media stonden de afgelopen week vol van verhalen over wat er allemaal is gebeurd voor en na de val van Lehman, een jaar geleden. Ik zet de belangrijkste beleggingslessen op een rijtje.
Het faillissement van Lehman Brothers wordt in het algemeen gezien als de reden voor de grote dalingen van bijna alle assetcategorieën (behalve staatsleningen) in de maanden september tot en met november vorig jaar. De Fed maakte de markt extreem onzeker door bijna alle financiële instituten te redden, maar Lehman te laten vallen.
De media zijn de afgelopen dagen vooral bezig geweest de gebeurtenissen te beschrijven en de schuldigen aan te wijzen. Het is echter zeker net zo belangrijk te kijken naar de lessen die we als belegger uit de financiële crisis kunnen trekken. Laten wie die eens op een rijtje zetten. Overigens gaat het om beleggingslessen die al decennia lang bekend zijn, maar vergeten worden in goede tijden.
Wees beducht voor overreactie
Overreactie is in talloze wetenschappelijke studies aangetoond. De winnaars van de afgelopen drie tot vijf jaar worden de verliezers in de jaren daarna en vice versa. Of anders geformuleerd: wat het hardst stijgt, daalt ook weer het hardst als het tegen zit. Of andersom: iets dat het hardst onderuit gaat, herstelt meestal bijna net zo hard. Voor het bestaan van het fenomeen overreactie zijn ook nu talloze bewijzen te vinden.
Van september 2008 tot en met maar 2009 wat Turkije de slechts presterende aandelenmarkt: -61%. Over het afgelopen half jaar was het de beste: +133%.
In onderstaand figuur (bron: NY Times) zien we de slechtste en beste halfjaren van de S&P500.
;fotovenster(%22http://images2-telegraaf.nl/multimedia/archive/00656/Slechtste_en_beste__656953f.jpg%22,%22%22,%22%22,300,201);)
Risico kent veel dimensies
Risico is een veelkoppige draak. Veel beleggingsmodellen pakten risico maar met één begrip, te weten de bekende standaarddeviatie van de rendementen. Soms wordt er door risk managers nog naar de Value at Risk (VaR) of door technisch analisten naar de Average True Range of de Maximum Drawdown gekeken, maar dan hebben we het in de meeste gevallen wel gehad.
Het laatste half jaar hebben veel meer risicobegrippen langs zien komen, zoals ‘fat tail risk’, tegenpartijrisico en liquiditeitsrisico. Producten die door aanbieders als weinig risicovol werden aangeboden, zoals gestructureerde producten en hedgefondsen, bleken van deze vormen van risico bijvoorbeeld regelmatig last te hebben gehad. Rendement en risico gaan altijd hand in hand.
Beleg nooit 100% in aandelen
De lessen van spreiding werden de laatste jaren vergeten. Beleggers zochten over de periode 2003 tot en met de helft van 2007 vooral de risicovolle assetcategorieën als aandelen en commodities op. Feit is dat heel weinig beleggers in tijden van crises een portefeuille van bijvoorbeeld 100% aandelen emotioneel goed kunnen managen.
Er zijn genoeg drama’s van beleggers die voor hun pensioen hadden belegd en uit pure ellende hun portefeuilles hebben verkocht op het dieptepunt van maart 2009. Het pensioengeld was toen al gehalveerd en doemdenkers dachten dat er nog weleens 80% af zou kunnen. Dat gebeurde per slot van rekening in de jaren dertig ook. Toen de Dow na de top van 1929 halveerde, ging er daarna ook nog eens 80% af.
Oké, spreiding werkte het afgelopen jaar niet zo goed als anders, maar ik durf de stelling aan dat er door goede spreiding veel minder grote verliezen waren dan de 50 tot 60% die de meeste aandelenportefeuilles lieten zien. En minder grote verliezen betekent minder verkeerde emotionele beslissingen, zoals op het dieptepunt alles maar verkopen, om daarna te zien dat de beurzen met 60% stijgen.
Beleg nooit(of heel beperkt) met geleend geld
De grootste drama’s die ik het afgelopen jaar voorbij heb zien komen is bij de mensen die bijvoorbeeld hun overwaarde van hun huis hebben belegd met geleend geld. Ik heb met lede ogen aangezien hoe collegavermogensbeheerders en tussenpersonen die uit waren op provisiebejag, hun cliënten hebben aangespoord extra te lenen (meestal op het huis) om dat te gaan beleggen.
Beleggen met geleend geld kent vele gevaren. De belangrijkste komt al snel bovendrijven als de rendementen niet voldoende blijken te zijn om de rentebetalingen op de hogere lening te financieren. Als vervolgens dan ook nog de beleggingen verdampen, blijft er steeds meer nettoschuld over. En als je dan tot slot in de crisis ook nog eens je baan verliest of ziek wordt, is de ramp niet meer te overzien.
In één van zijn Mad Money Shows op CNBC-tv kwam Jim Cramer met 25 beleggingsregels. Het was eindelijk weer eens een zinnige bijdrage. Ik wil een groot aantal van deze regels behandelen, plus enkele aanvullingen.
BeantwoordenVerwijderenIk heb Cramer wel eens de schreeuwer van CNBC genoemd. Anderen beschouwen hem als contra-indicator. Hij draait ook regelmatig van visie. De ene dag zijn financials koopwaardig, de dag daarna moeten ze al weer in de verkoop. Maar hij komt ook weleens met een zinnige bijdrage, bijvoorbeeld over de 25 basisbeleggingsregels. Ik vat deze samen tot een top 10.
1. Beleg gespreid. Een wijze uitspraak – spreiding is namelijk de enige free lunch op de financiële markten – maar ik had deze regel niet verwacht van iemand die doorlopend tips over individuele aandelen geeft. Ik zeg zelf altijd dat het geven van tips juist afleidt waar het bij beleggen eigenlijk om gaat: een goed gespreide portefeuille samenstellen. Dat bepaalt 90% van je rendement op lange termijn.
2. Koop en verkoop gespreid in de tijd. Wederom een wijze uitspraak. Investeer nooit in één keer een erfenis of verkoop van een bedrijf op de beurs. Stap gespreid in en bouw weer gespreid in de tijd af. In mijn eigen columns heb ik dit jaar al verschillende stapjes gezet voor bijvoorbeeld het langzaam opbouwen van een aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuille.
3. Het eerste verlies is het beste verlies. Juist als je het niet meer vertrouwt, moet je je beleggingen niet vasthouden. Beleggen is als een jas die lekker moet zitten. Een te grote en te kleine jas gaat vroeg of laat irriteren.
4. Zorg dat je altijd wat cash achter de hand hebt. Kasgeld heb je nodig om te gebruiken als kwalitatief hoogwaardige beleggingen hard afgestraft worden. Als je volbelegd bent, kun je het niet meer kopen.
2)
BeantwoordenVerwijderen5. Koop geen pennystocks. Onder pennystocks reken ik aandelen onder grofweg € 2. Aandelen komen daar niet voor niets. Ze zijn bovendien vaak veel te volatiel en zorgen voor onrust in de portefeuille. Wie ze toch koopt, is bezig met speculeren, niet met beleggen.
6. Blijf zes maanden weg bij aandelen die met winstwaarschuwingen naar buiten komen. Waar Cramer die zes maanden vandaan haalt, weet ik niet, maar het is inderdaad waar dat als het vertrouwen beschaamd wordt, het altijd weer even duurt voordat het terugkomt. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Zes maanden kan inderdaad een goede regel zijn. Dan hebben we in ieder geval het geld even veilig weggezet en het risico in de portefeuille verlaagd. Cramer had ook nog een vergelijkbare andere regel die hierbij aansluit: blijf ook een tijdje van een aandeel af als er een nieuwe topman is.
7. Word na een grote stijging defensiever. Dit is het contraire handelen waar ik het ook zo vaak over heb. Dit sluit aan bij de bekende uitspraak van Warren Buffett: ‘be fearful when others are greedy and be greedy when others are fearful’. Een andere, vergelijkbare regel van Cramer is: ‘koop nooit een aandeel op zijn all-time high’. Het doorkruisen van een all-time high is op zich positief, maar wacht liever op een pullback die daarna eventueel volgt.
8. Verkoop nooit call- of putopties. Over deze regel ben ik minder zeker. Het is wel heel gevaarlijk. En je mist inderdaad bijvoorbeeld een heleboel winst als de koers van de onderliggende waarde stijgt en je hebt net een call of put geschreven. Soms kunnen geschreven opties volgens mij wel toegevoegde waarde hebben, maar dan moeten posities wel extreem goed bijgehouden worden. Geschreven opties horen volgens mij nooit thuis in een defensievere portefeuille.
9. Wees defensief in volatiele markten. Als de volatiliteit toeneemt, betekent dat koersen enorm op en neer kunnen schieten. Vaak betekent dit ook dat koersen onvoorspelbaarder worden. Wees dan liever iets defensiever en ga geen rare gokken uithalen. Beleg in gevaarlijke markten ook nooit met geleend geld.
10. Zorg dat je objectief en helder blijft. Als emoties de kop op gaan steken, kunnen geen heldere beslissingen meer worden genomen. Ik vul dit even aan: zorg er altijd voor dat je fit blijft, gespreid blijft beleggen (kan emotie spijt voorkomen) en duidelijke beslisregels hebt, bijvoorbeeld in de vorm van modellen. Overleg ook regelmatig met anderen, bijvoorbeeld een goede adviseur of beheerder.
Harry Geels
Inmaxxa
http://beursblik.nl/columns/tien-basisregels-bij-het-beleggen.html
"Aandelen koop je niet als parfum"
BeantwoordenVerwijderen4 May 2012 om 15:30 - IEXProfs Redactie - Gerelateerde onderwerpen: Benjamin Graham, Valuebeleggen
Benjamin Graham, godfather van valuebeleggen, heeft geen introductie nodig, vindt Ivan Hoff. Hoff zet een aantal inzichten op een rij die de econoom en investeerder hem leerde.
1. Als je gewone aandelen wilt kopen, kies ze dan zoals je boodschappen zou kopen, en niet zoals parfum.
2. Voor de hand liggende vooruitzichten voor fysieke groei in een bedrijf zijn niet te vertalen naar een voor de hand liggende winst voor beleggers.
3. De meeste bedrijven veranderen door de jaren heen van karakter en kwaliteit, soms ten goede, soms ten kwade. De belegger hoeft de prestaties niet als een havik in de gaten te houden, maar hij moet er wel van tijd tot tijd een kritische blik op werpen.
4. Prijsschommelingen bieden de belegger de mogelijkheid om verstandig te kopen wanneer de prijzen dalen sterk en verstandig te verkopen wanneer ze een geweldige deal kunnen krijgen. Op andere momenten kan hij de beurs beter links laten liggen en aandacht besteden aan zijn dividendrendement en de operationele resultaten van zijn bedrijven.
5. Speculanten anticiperen en profiteren van marktschommelingen. Beleggers verwerven en houden vast aan geschikte effecten voor geschikte prijzen.
6. Kopen voor een te hoge prijs is niet het belangrijkste risico voor de gemiddelde belegger. De meeste verliezen resulteren uit het kopen van effecten van lage kwaliteit in tijden van gunstige omstandigheden. Men denkt dan namelijk dat welvaart gelijk is aan veiligheid.
7. Zelfs met een marge in het voordeel van de belegger, kan een individuele belegging slecht uitwerken. De marge garandeert alleen dat hij een betere kans op winst heeft - niet dat verlies onmogelijk is.
8. Goede beleggingsresultaten bereiken is makkelijker dan de meeste mensen zich realiseren, maar superieure resultaten zijn moeilijker dan het lijkt.
9. Wall Street mensen leren niks en vergeten alles.
10. Aandelen zijn veelal onderhevig aan irrationele en buitensporige prijsschommelingen in beide richtingen als het gevolg van de ingebakken neiging van de meeste mensen om te speculeren of gokken.
Pimco: Hoge winst bij láger risico
BeantwoordenVerwijderen8 May 2012 om 17:00 - IEXProfs Redactie -
Gerelateerde onderwerpen: dividendrendement, rendement, schuld, winstgroei
Aandelen met een laag risico geven de hoogste rendementen. Tot deze verrassende conclusie komt Pimco-nerd Chuck Lahr in een nieuw artikel. Hoe hoger het rendement, hoe hoger het risico, zo luidt een oeroude vuistregel op de beursvloer. Maar Lahr rekent netjes voor dat consistent hoge rendementen juist hand in hand gaan met lage volatiliteit en lage risico's. "Kwaliteit in aandelen kan worden gevonden door fundamentele factoren te analyseren," zo schrijft hij.
Zijn artikel leest als een Handboek Opsporing Kwaliteitsaandelen voor beleggers. Lage volatiliteit alleen is geen afdoende criterium. Historisch stabiele aandelen kunnen plotseling ontsporen, bijvoorbeeld doordat hun kernmarkt verdwijnt - de papieren krant, de vaste telefoonlijn. De belegger moet op zoek naar de oorzaken van een stabiele waarde-ontwikkeling. Drie zijn doorslaggevend, aldus Lahr: lage schulden en consistent hoge bedrijfswinsten en dividenden.
De best geleide bedrijven kunnen de inflatie plus een opslag doorberekenen in de prijs van hun producten. Dat leidt tot consistent hoge winstmarges, en dus tot consistent hoge dividenden. De markt beloont dat met een stabiele waarde-ontwikkeling. Lage schulden helpen ook. Een hoge leverage krikt de winst op, maar ook het verlies wanneer het economisch tij keert. "Alledrie deze factoren hebben een zeer hoge statistische correlatie met een laag risico," aldus Lahr.